Giao dịch nội bộ không tốt cho nhà đầu tư chứng khoán

Trên thị trường chứng khoán, nhà đầu tư luôn mong muốn cái gọi là "tin tốt" như giá cổ phiếu này sắp tăng, cổ phiếu kia sắp giảm nhằm thu lợi nhuận hay giảm thiểu rủi ro. Người có chuyên môn thì xem xét, phân tích các yếu tố có được trên thị trường để tự mang lại "tin tốt" cho chính mình. Còn người không đủ kiến thức thì "há miệng chờ sung".

Đây chính là nguyên nhân của hiện tượng cổ đông nội bộ hay các cổ đông lớn sử dụng thông tin nội gián để thu lợi bất chính, hay còn được gọi là giao dịch nội bộ. Thực tế cho thấy, nhiều người đã sử dụng thông tin nội gián để kiếm tiền tỷ. Ví dụ như trường hợp bà Nguyễn Thị Vân Trang, cán bộ Phòng Tài chính Công ty Cổ phần Bê tông và Xây dựng Vinaconex Xuân Mai (XMC) đã có hành vi giao dịch nội gián cổ phiếu của XMC.

Tuy nhiên, đối với những người chậm chân hơn, nhận được thông tin khi đối với nhiều người khác nó chỉ là tin cũ thì có thể cái họ nhận được chỉ là thiệt hại. Do đó, giao dịch nội bộ đã lấy đi sự công bằng và không ít lần làm cho thị trường chứng khoáng chao đảo. Vậy pháp luật Việt Nam xử lý như thế nào đối với hành vi gây hậu quả nghiệm trọng về kinh tế này?

Điều 181b Bộ luật Hình sự sửa đổi năm 2009 quy định:

1. Người nào cố ý công bố thông tin sai lệch hoặc che giấu sự thật liên quan đến việc chào bán, niêm yết, giao dịch, hoạt động kinh doanh chứng khoán, tổ chức thị trường, đăng ký, lưu ký, bù trừ hoặc thanh toán chứng khoán gây hậu quả nghiêm trọng, thì bị phạt tiền từ một trăm triệu đồng đến năm trăm triệu đồng, cải tạo không giam giữ đến hai năm hoặc phạt tù từ sáu tháng đến hai năm.
2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ một năm đến năm năm:
   ​Có tổ chức;
   Thu lợi bất chính lớn;
   Gây hậu quả rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng;
   Tái phạm nguy hiểm.
3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ mười triệu đồng đến một trăm năm mươi triệu đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ một năm đến năm năm.

Vấn đề là hành vi vi phạm này rất khó điều tra. Sự khó khăn này xuất phát từ việc không có khả năng thu thập thông tin về tài khoản và giao dịch ngân hàng, không có quyền tiếp cận điện thoại, thư tín điện tử. Bởi Hiến pháp 2013 đã thừa nhận rằng mọi người đều có quyền bất khả xâm phạm về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân và gia đình; bí mật thư tín, điện thoại, điện tín và các hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác. Do đó mà hầu hết các vi phạm trong lĩnh vực này đều chỉ bị xử phạt hành chính.

Cụ thể, theo quy định tại Điều 26 Nghị định 85/2010/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực chứng khoán và thị trường chứng khoán thì phạt tiền từ 150.000.000 - 200.000.000 đồng đối với cá nhân, tổ chức thực hiện một trong các hành vi vi phạm:

• Sử dụng thông tin nội bộ để thực hiện mua, bán chứng khoán cho chính mình hoặc bên thứ ba;
• Tiết lộ, cung cấp thông tin nội bộ hoặc tư vấn cho bên thứ ba mua, bán chứng khoán trên cơ sở thông tin nội bộ.

Ngoài ra, cá nhân, tổ chức vi phạm còn bị tịch thu toàn bộ khoản thu trái pháp luật do thực hiện hành vi vi phạm quy định về giao dịch nội bộ trong giao dịch chứng khoán.